αν σηκώσουμε το βλέμμα μας στον ουρανό θα συνα­ντήσουμε στο γύρω από εμάς αχανές διάστημα άπειρα σώματα σε άπειρη από εμάς απόσταση, αυτόφωτα και ετερόφωτα, ηρεμούντα και κινούμενα, σε κίνηση τάχι­στη και τακτική εκ δυσμών προς ανατολάς, άλα να έχουν ως κέντρο περιφοράς τους τον ήλιο, άλα τους πλανήτες και οι πλανήτες μετά του ηλίου να έχουν και δεύτερη περί τον άξονα κίνηση και αυτό από καταβολής κόσμου μέχρι σήμερα, χω­ρίς την παραμικρή επιβράδυνση ή αταξία, δηλαδή η κίνησή τους είναι αιώνια. Έκο-ντες άκοντες θα ομολογούσαμε ότι αίτιο όλων αυτών είναι ο Θεός. Αν εξετάζοντας τα ουράνια σώματα σταθούμε στο λαμπρότερο που ζωογονεί άπαντα τα επί γης ζώντα θα αντιληφθούμε την ύπαρξη του Θεού. Η ανατομή αποκαλύπτει τη δική μας θαυμαστή κατασκευή και αυτή του κάθε οργάνου των ζώων, ενώ το λογικό του ανθρώπου αποκαλύπτει ζωγραφισμένη το δημιουργικό χέρι του Θεού. Διότι αν ο άνθρωπος δεν ήταν δημιούργημα του Θεού, θα έπρεπε να δεχτούμε αναπόφευκτα ότι ήταν έργο ενός τυφλού αυτόματου, συνδρομή περιστάσεων ή κάποιας δίνης της ύλης. Πώς όμως το τυφλό αυτό αυτόματο, οι τυχαίες περιστάσεις και η δίνη θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο έργο, το άρρεν και θήλυ, δύο φύλα ζώων φύσει διάφορα, δίνοντας στο καθένα από αυτά τη δυνατότητα αναπαραγωγής και όργανα οικεία προς γένεση και ανατροφή των τέκνων; Άλωστε είναι εκτός πάσης αντιλογίας ότι η κίνηση είναι επουσιώδης στην ύλη και δεν πηγάζει από τη φύση της, όπως η αδράνεια, η έκταση, το αδιαχώρητο, κ.α. Καθότι η δυναμική, δηλαδή η επιστήμη με την οποία λογαριάζουμε τις κινήσεις είναι κυρίως θεμελιωμένη στην αρχή ότι η ύλη είναι αδιάφορη και προς κίνηση και προς ηρεμία και ότι υπάρχει ανάγκη ξένης δυνάμεως, για να δημιουργηθεί σ’ αυτή και η πιο μικρή μεταβολή, είτε προς κίνηση είτε προς ηρεμία. Και αν η κίνηση ήταν ουσιώδης στην ύλη ή στην ηρεμία, θα έπρεπε αν ένα σώμα βρίσκεται σε ηρεμία να έχει ανάγκη μικρότε­ρης δυνάμεως για να κινηθεί ή αν βρίσκεται εν κινήσει, για να ηρεμήσει, πράγμα που αντίκειται στην πείρα. Εφόσον λοιπόν η κίνηση είναι επουσιώδης στην ύλη, είναι ανάγκη να δεχτούμε ότι κάποια εξωτερική αιτία την έθεσε σε αυτή, ο Θεός. Άλωστε υπάρχει η ομολογία όλων των Εθνών περί της υπάρξεως του Θεού, που είναι ισχυρότατη ηθική υπόδειξη καθώς και η άποψη ότι το σύμπαν δεν είναι δη­μιούργημα του αυτόματου αλά ενός λογικού και πανσόφου όντος. Πάρθοι, Μή-δοι, Ελαμίτες, Βάρβαροι, Έληνες, Ιουδαίοι, Αφρικάνοι, Αμερικανοί, Ινδοί και όλα τα λοιπά έθνη και στο παρελθόν και τώρα δέχονται ομόφωνα ότι υπάρχει Θεός. Πέραν όμως των πιθανολογιών υπάρχουν για αυτό και μεταφυσικές απόδείξεις, οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ον μετά δυνάμεων, άναρχο, απόλυτο και ανεξάρτητο, αναγκαίο, αιώνιο και αϊδιο, αναλοίωτο ως προς τις ποιότητες, πα­νταχού παρόν, άπειρο, ένα, διότι το πλήθος αντίκειται στη φύση αυτού του όντος, μη σύνθετο άρα απλό, παντοδύναμο και δημιουργό απάντων, πάνσοφο, πανάγαθο και πηγή όλων των αγαθών, δίκαιο, προνοητικό των ιδίων δημιουργημάτων, με ένα λόγο Θεός. Φαίνεται όμως ότι κάποιοι αρνούνται την υπάρξη του Θεού και σε αυτούς δίνεται το όνομα άθεοι. Όμως είναι δύσκολο να πεισθεί κανείς ότι κά­ποιος λογικός θα έφτανε ποτέ σε τόση άγνοια, ώστε βλέποντας και ερευνώντας το σύμπαν να απιστήσει περί της υπάρξεως του Θεού. Και καθώς κάποιοι δεν μπόρε­σαν να μετακινήσουν τις μεταφυσικές αποδείξεις της υπάρξεως του Θεού, κατέφυ­γαν σε ηθικές ιδέες, λέγοντας ότι οι άνθρωποι έλαβαν την ιδέα του Θεού από την άγνοια των φυσικών φαινομένων, από το φόβο και την απάτη των ιερέων και των ηγεμόνων. Ακόμη όμως και αν ήταν έτσι τα πράγματα, δεν θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η ύλη είναι Θεός και ότι ουσιώδης ποιότητα της ύλης είναι η κίνηση. Είναι ψευδές επίσης ότι η ιδέα του Θεού εμφυτεύθηκε στις καρδιές των ανθρώπων από φόβο. Ποιος άλωστε θα μπορούσε να εξαπατήσει τον Σίνα (Κινέζο) Κομ­φούκιο, τον Φοίνικα Ώχο, τον Αιγύπτιο Ερμή και του Ιεροφάντες, τους Γυμνοσο-φιστές Ινδούς, τον Πέρση Ζωροάστρη, τους Κέλτες Δρυϊδες, τον πατέρα της νέας φιλοσοφίας Νεύθωνα και όλους τους λοιπούς; Περιηγητές του Κόσμου διηγούνται ότι συνάντησαν πάμπολα θρησκευτικά σημάδια στους αγρίους, που δεν έχουν ηγεμονίες, βασιλείες, σύνταγμα πολιτικό. Υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι δέχονται μεν την ύπαρξη του Θεού, πλην αντιλέγουν περί των θείων προσόντων του και σε αυτούς δίνεται το όνομα Επικούρειοι. Αν ο Θεός είναι αγαθός ισχυρίζονται αυτοί, γιατί να δώσει στον κόσμο συμφορές; Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Μανιχαίοι δόξαζαν δύο αρχές των όντων: μία αγαθή και μία κακή. Όμως η ύπαρξη δύο Θεών είναι αδύνατη. Οι μεταφυσικοί διαιρούν τα κακά σε τρία: μεταφυσικά, φυσικά, ηθικά, χαρακτηρίζοντας μεταφυσικά τα εκ Θεού, φυσικά τα εκ των σωμά­των, ηθικά τα εκ των ανθρώπων. Όμως είναι έσχατη αλογία να αποδώσει κανείς μεταφυσικό κακό στο θείο, διότι αυτό θα σήμαινε ότι ο μικρότατος ανθρώπινος νους εμφανίζεται μεγαλύτερος της θείας σοφίας. Το να εκλείψουν από προσώπου γης τα φυσικά κακά, αυτό ισοδυναμεί με το να εκλείψουν τα αίτιά τους, δηλαδή τα σώματα. Και το να εκλείψουν από προσώπου γης τα ηθικά κακά, ισοδυναμεί με το να εκλείψουν τα αίτιά τους, δηλαδή οι άνθρωποι, που σημαίνει οι Επικούρειοι. Πώς όμως οι Επικούρειοι θα μπορούσαν να εύχονται το μηδενισμό τους; Τέλος κά­ποιοι ισχυρίζονται ότι αν ο Θεός είναι αγαθός, γιατί να μη δημιουργήσει τον κόσμο προ αιώνων; Η απορία όμως αυτή γεννιέται από απάτη. Διότι ο κόσμος είναι όσο παλαιός θελήσεις, όμως είναι εν χρόνω. Κάποιοι τέλος λένε, αν ο Θεός είναι αγα­θός, γιατί έκανε τόσους φτωχούς και λίγους μόνο πλούσιους; Γιατί οι ενάρετοι δυ­στυχούν; Ο Θεός έπλασε τους ανθρώπους αισθητικούς και λογικούς, έδωσε άνευ εξαιρέσεως τη δυνατότητα να κατοικηθεί η γη, βρέχει και φωτίζει για κάθε κάτοικό της, διανέμει σε όλους τον αέρα, δίνει το ύδωρ δωρεάν. Δίνει στους ανθρώπους το λογικό όχι μόνο να διατηρούν τους εαυτούς τους αλά και να φροντίζουν τους ομοί­ους τους. Χάραξε στην καρδιά τους το νόμο της αρετής, ώστε να αποφεύγουν κάθε βλάβη και να ρέπουν στην ευποιία.