ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

πάθη

οι άνθρωποι ρέπουν εκ φύσεως προς τα αγαθά, που σημαίνει ότι είναι εκ φύσεως αισθητικοί και λογικοί. Αυτό αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος έλκε­ται από τα αγαθά και απωθείται από τα κακά. Εξετάζοντας από αυτή τη σκοπιά τη σημασία του όρου ορεκτά” και βουλητά” , πρέπει να πούμε ότι η όρεξη (επιθυμία) κάποιων πραγμάτων ονομάζεται χρεία και αυτά χρειώδη. Χρεία επομένως είναι μία έντονη επιθυμία που γεννιέται από τη στέρηση του αναγκαίου ενός πράγματος. Η τροφή, τα ποτά, τα ενδύματα είναι οι πρώτες φυσικές χρείες του ανθρώπου και, αν αυτά απουσιάζουν, ο άνθρωπος πεθαίνει. Επειδή ο άνθρωπος δεν είναι μόνο αισθη­τικός αλά και λογικός, οι ανάγκες του δεν είναι μονοειδείς, αλά τριών ειδών: φυσι­κές (αισθητικές), του νου και της καρδιάς. Διότι ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη μόνο το σώμα αλά και το πνεύμα, δηλαδή την ανάγκη διδασκαλίας και μάθησης και την καρδιά, που σημαίνει επιθυμία επικοινωνίας με τους ανθρώπους και όχι ερημι­κή ζωή. Πολές φορές όμως τα χρειώδη δεν διατηρούνται στο δικό τους μέγεθος και μεγεθύνονται εξ αιτίας τριών αιτίων: της έξεως, της αναλύσεως και της φαντασίας. Ώστε αν μια χρεία μεγαλοποιηθεί εξ αιτίας ενός από τα τρία εκτεθέντα μέσα, τότε η χρεία αλάζει όνομα και ονομάζεται πάθος. Πάθος επομένως λέγεται μία ζωηρή κλίση ή εσωτερική αποστροφή ενός αντικειμένου, ώστε κάθε ματαίωση της να δημιουργεί λύπη, όταν το αντικείμενο είναι αγαπητό και ηδονή, όταν το αντικείμενο είναι μισητό. Άλοι θεωρούν το πάθος ως πολύ δυνατό αίσθημα ανανεούμενο κάθε στιγμή. Φαίνεται ότι το πάθος δεν είναι τίποτε άλο παρά αδυναμία του ορεγομέ-νου ως προς το ορεκτό ή ισχύς του ορεκτού ως προς το ορεγόμενο ή φθορά ισορ­ροπίας ορεκτού και ορεγομένου λόγω έξεως, αναλύσεως και φαντασίας. Και αυτός είναι όπως φαίνεται ο λόγος για τον οποίο η φαντασία ονομάστηκε τροφός των παθών. Ώστε το πάθος δεν είναι τίποτε άλο παρά αισθητικότητα που εκδηλώνε­ται προς τα ευρισκόμενα έξω από το υποκείμενο σώματα. Αν κάποιος ζητήσει την αρχή των παθών, θα την επισημάνει στα παραδείγματα της νηπιακής του ηλικίας, στις διδασκαλίες, στις προλήψεις, ίσως και το κλίμα στο οποίο κατοικεί και στην η ατομική του κατασκευή. Άξονας των παθών είναι οι ηδονές και οι λύπες. Ως πάθη ορίζονται η αγάπη, ο έρωτας, το μίσος, η ζήλεια, το έλεος, ο φθόνος, το φιλότιμο, κ.λπ. Τα πάθη, που είναι υπόσταση της ηδονής ή της λύπης, αποτελούν τον άξονα της ανθρώπινης ζωής ή κινήσεως και χωρίς αυτά κάθε τι θα ήταν νεκρό.

337-342