ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

ιδέες πραγμάτων που δεν υποπίπτουν εις την αίσθησιν

κάτω από τις σωματικές ποιότητες είναι κάτι το οποίον δεν γνωρίζουμε. Δεν έχουμε ακριβείς ιδέες παρά μόνο όσο βεβαιώνουμε εκείνα που παρατηρήσαμε. Η ανάλυση μας κά­νει να γνωρίσουμε τα αισθητά φυσικά αντικείμενα και πώς οι ιδέες που αυτά μας δίνουν είναι ευκρινείς κατά την τάξη των πραγμάτων. Υπάρχουν όμως και πράγματα τα οποία δεν υποπίπτουν στην αίσθησή μας. Αυτά τα γνωρίζουμε από τα απο-τελέσματά τους, βάσει των οποίων συμπεραίνουμε για αιτίες που δεν βλέπουμε. Η κίνηση ενός σώματος είναι ένα αποτέλεσμα, άρα έχει μια αιτία. Είναι αναμφίβολο ότι αυτή η αιτία υπάρχει, αν και καμιά από τις αισθήσεις δεν με κάνει να τη στο-χασθώ και την ονομάζω “βία”. Όμως ούτε και το όνομα με κάνει να τη γνωρίσω. Ωστόσο μπορώ να μιλήσω γι’ αυτή, να τη χαρακτηρίσω μεγαλύτερη ή μικρότερη, μετρώντας τη. Η κίνηση γίνεται μέσα στο χώρο και το χρόνο. Σκέφτομαι το χώρο, βλέπω τα αισθητά αντικείμενα που τον καταλαμβάνουν και στοχάζομαι ακόμη και τη διάρκεια στην αληλοδιαδοχή των ιδεών ή των αισθημάτων μου. Δεν βλέπουμε όμως τίποτε απόλυτο ούτε το χώρο ούτε το χρόνο. Οι αισθήσεις δεν μπορούν να δείξουν εκείνο που καθ’ εαυτά είναι τα πράγματα και αυτό που οι αισθήσεις μας δεί­χνουν δεν είναι παρά κάποιες από τις σχέσεις που έχουν τα πράγματα μεταξύ τους ή τις σχέσεις που έχουν προς το άτομο που τα παρατηρεί, μέσω των μετρήσεων. Μετρώ το χρόνο, το χώρο, την κίνηση και την παρακτική αυτής βία. Πλην στις μετρήσεις δεν προκύπτει τίποτε άλο παρά σχέσεις και το να ζητεί κανείς σχέσεις σημαίνει να μετράει. Και επειδή δίνουμε ονόματα στα πράγματα των οποίων έχου­με μία ιδέα, κάποιοι υποθέτουν ότι έχουμε ιδέα όλων εκείνων στα οποία δίνουμε ονόματα. Αυτό όμως είναι μια πλάνη από την οποία κανείς πρέπει να φυλάγεται. Παρ’ όλο που στο παν όλα είναι αισθητά, δεν βλέπουμε τα πάντα και παρ’ όλο που η τέχνη έρχεται προς βοήθεια των αισθήσεων, αυτές είναι πάντοτε πάρα πο­λύ ασθενείς. Όμως αν παρατηρήσουμε καλά, αποκαλύπτουμε τα φαινόμενα. Τα βλέπουμε ως μία σειρά αιτίων και αποτελεσμάτων, να κάνουν συστήματα (σύνο­λα) και σχηματίζουμε ακριβείς ιδέες στον εαυτό μας για κάποια μέρη του μεγάλου παντός. Έτσι οι νεωτερικοί Φιλόσοφοι έκαναν ευρέσεις που δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν δυνατές μερικούς αιώνες πριν, οι οποίες μας κάνουν να σκεφτούμε ότι μπορούν να γίνουν και άλες.

57-61