ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

σώμα φυσικόν και μεταφυσικόν

κάθε τι εκτατό, αδιάβατο, παθητικό εκ φύσεως και αδιάφορο τόσο στην κίνηση όσο και στην ηρεμία, δεκτικό οποιουδήποτε σχήματος και μορφής. Η ύπαρξη των σωμάτων ανακαλύπτεται με τις αισθήσεις. Με αυτές μπορεί κανείς να αποκτήσει ασφαλή γνώση, της οποίας τα όρια δεν εκτείνονται πέραν τούτων. Τα σώματα ενεργούν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στα όργανα των αισθήσεων και μέσω αυτών καταγράφονται στην ψυχή οι ιδέες τους, οι ποιότητες ή ιδιότητές τους. Οι ιδιότητες των σωμάτων διακρίνονται σε γενικές ή καθόλου ιδιότητες, οι οποίες αφορούν το σύνολο των πραγμάτων και σε ιδιότητες, ποιότητες ή συμβεβηκότα, χωρίς καθολική ισχύ. Καθόλου ιδιότητες είναι η έκταση, το σχήμα, η θέση, η στερεότης, η αδράνεια, η δυνατότητα κίνησης, η ηρεμία, η βαρύτης, η ελκυστική δύναμη, η ώθηση, η διαμονή. Από τις ιδιότητες αυ­τές 3 ονομάζονται πρώτες, γιατί παραμένουν σταθερές, χωρίς αυξομειώσεις, όπως έκτασις, στερεότης, αδράνεια, ενώ οι άλες ονομάζονται δεύτερες, όπως το σχήμα, το διαιρετό και η κίνηση. Στις ποιότητες των σωμάτων ανήκει η ηλεκτρικότης, η σκιερότης, η διαφάνεια, η ρευστότης, η σταθερότης, η χρωματιστικότης, η θερμό-της, η ψυχρότης, η ευχυλότης, η αχυλότης, η δυσωδία, το ηχώδες, το ανηχώδες, η ελαστικότης, η απαλότης, η τραχύτης, η κουφότης (ελαφρότητα), κ.λπ Η ουσία των σωμάτων δεν ταυτίζεται με την έκτασή τους, γιατί από την έκταση δεν συ­νάγονται οι υπόλοιπες ιδιότητες της ύλης. Το κενό υπάρχει. Στο πλήρες η κίνηση και η διαίρεση της ύλης είναι αδύνατη. Αίτιο κίνησης του κόσμου είναι ο θεός, που δημιουργεί τα σώματα ως δεύτερα αίτια κίνησης. Η κίνηση των σωμάτων ερμηνεύ­εται με τους νευτώνειους νόμους: την αρχή της αδράνειας, τη σχέση αιτίου (δύνα­μης) — κινητικής μεταβολής (επιτάχυνσης), την ισότητα δράσης αντίδρασης.

31, 72-78, 83-85, 163 -168, 185-186, 202-204, 226-227, 233-234