ο Κοπέρνικος θεωρεί α) ότι ο κόσμος είναι άπειρος, β) ότι γύρω από τον ήλιο και έκαστο των αστέρων, που είναι σαν τον ήλιο, περιστρέφονται κάποια σώματα σαν τη γη, έχοντας τον ως κέντρο, γ) ότι τα σώματα αυτά κατοικούνται. Όμως όλα αυτά είναι παράλογα και φυσικώς αδύνα­τα και ασύστατα. Εκ ψευδούς λήμματος συνάγεται ότι ο ήλιος είναι το κέντρο του κόσμου και εκ ψευδούς υπολήψεως ότι οι πλανήται είναι κατοικημένοι όπως η γη. Σώμα φυσικό, όπως ο κόσμος, δεν είναι δυνατό να είναι άπειρο. Η άποψη αυτή άλ­λωστε περί της απειρίας, όταν διατυπώθηκε προ δύο χιλιάδων ετών στις διατριβές των φιλοσόφων, αποδοκιμάσθηκε και δεν αποτελεί παρά μία πλάνη. Το πολύκροτο σύστημα του Κοπερνίκου είναι ψευδές και ασύστατο. Και ενώ παρουσιάζεται ως απλούστερο του Πτολεμαϊκού, δεν στερείται πολυπλοκότητας, διότι υποθέτει τρεις κινήσεις της γης και μάλιστα διαφορετικού μεταξύ τους γένους και είδους. Ο ήλιος δεν αποτελεί κέντρο των πλανητών και οι πλανήτες δεν είναι κατοικημένοι όπως η γη. Ο κόσμος χωρίζεται σε δύο τμήματα, ευρισκόμενα πάνω και κάτω από τη σελήνη και δεν υπάρχουν φαινόμενα που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την αμετά­βλητη συμμετρία του κόσμου. Ούτε κομήτες ούτε αστέρες φαινόμενοι γεννήθηκαν πάνω από τη υπερσελήνεια περιοχή, ούτε παρατηρήθηκαν ποτέ τέτοια φαινόμενα. Κατά τους οπαδούς της κοπερνίκειας θεωρίας, κάθε πλανήτης περιοδεύει υπό την επήρεια μιας επικέντρου (κεντρομόλου) και αποκέντρου (φυγοκέντρου) δυνάμε­ως, από τις οποίες γίνεται η κυκλική - περιοδική κίνησή τους, όπως το επινόησε ο κλεινός Κοπέρνικος. Η επίκεντρος και φυγόκεντρος δύναμη των πλανητών δεν είναι όμως δεκτές. Η νευτώνεια θεωρία της έλξης αδυνατεί να ερμηνεύσει την κί­νηση των πλανητών του ηλιακού συστήματος. Γιατί στην πραγματικότητα κάθε πλανήτης περιοδεύει λόγω του έλκειν και μη έλκειν, του απωθείν και μη απωθείν (της έλξης και της απώθησης). Οι εκκεντρισμοί των κομητών, οι περιοδεύσεις και καταδύσεις τους στο κενό διάστημα δεν στηρίζουν την ορθότητα των νέων ιδεών. Διότι: α) Η παραβολική κίνηση των κομητών αντίκειται στην ολική επανάκαμ-ψη (περιοδικότητα) που επιβάλει η αρχή της βαρύτητας. β) Έχουν παρατηρηθεί αστέρες ή κομήτες κινούμενοι σε ευθεία γραμμή. Και γ) οι κίνησεις στο κενό δεν ερ­μηνεύονται ούτε με την καρτεσιανή θεωρία περί δινών ούτε με τη νευτώνεια. Διότι στο κενό παύει η των εκτός των σωμάτων επενέργεια και οι δίνες δεν επενεργούν. Ο συνδυασμός αποκέντρου και επικέντρου δυνάμεως δεν μπορεί να ερμηνεύσει τις κοπερνίκειες υποθέσεις. Οι παρατηρήσεις των νεωτέρων βασίζονται όχι αλώς στην αίσθηση, αλά στην τεχνική αίσθηση, την όραση δηλαδή, που βοηθούμενη από τα τηλεσκόπια μεγεθύνει τα σώματα και παριστάνει τα εντελώς αόρατα ή μικροφα-νή στον ουρανό, μείζονα και καταφανή. Αυτή όμως δεν μπορεί να μας πείσει ότι πράγματι γίνονται στον ουρανό τέτοιες μεταβολές. Οι νεωτεριστικές αυτές απόψεις εισί λόγοι χυδαίων και φρονήματα αμαθών. Ου μέντοι φιλοσόφων και επιστημόνων ανδρών, οίτινες φύσιν και κίνησιν κατάμαθον.