ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

νους

ονομάζεται η ένωση όλων των δυνάμεων της ψυχής, δηλαδή προσοχή, σύγκριση, κρίση, σκέψη, φαντασία, συλογισμός ή διανοητικόν. Η ψυ­χή αποκτά δ’ αυτών όλες τις γνώσεις της, δι’ αυτών νοεί τα πράγματα που κατά κάποιο τρόπο σπουδάζει. Το διανοούμαι εκλαμβάνεται γενικότερα και σε αληθείς και σε ψευδείς διανοήσεις. Το δε φρονώ και αυτό σημαίνει διανοούμαι, εκλαμβάνε­ται όμως ειδικότερα σε αληθείς και ορθές διανοήσεις. (Αριστ. Περί Ψυχής). Κατά τον Λόκ δύο είναι οι πηγές των γνώσεών μας. Η μία είναι η εντύπωση που τα εξω­τερικά αντικείμενα κάνουν στα αισθητήριά μας και η άλη είναι οι ίδιες οι εργασίες της ψυχής που αφορούν αυτές τις εργασίες πάνω στις οποίες η ψυχή επιστρέφει ως τα αληθινά αντικείμενα των θεωρήσεών της. Στις πρώτες αυτές ιδέες ο νους είναι παθητικός, διότι δεν εξαρτάται από αυτόν να έχει ή να μην έχει αυτά τα στοιχεία, την ύλη δηλαδή των γνώσεών μας. Όταν όμως ο νους έχοντας αυτές τις απλές ιδέες από το αίσθημα ή από την σκέψη, έχει τη δυνατότητα να τις επαναλαμβάνει, να τις συγκρίνει, να τις ενώνει με μία ποικιλότητα, τότε είναι ενεργητικός. Η δύναμη που έχει ο άνθρωπος σ’ αυτό τον κόσμο του νου, είναι ίδια με εκείνη που εξασκεί σ’ αυτόν τον μεγάλο κόσμο των ορατών όντων. Όπως εδώ στον αισθητό κόσμο η δύναμη έγκειται στο να διαιρούμε, να συνθέτουμε απειροτρόπως χωρίς να είμαστε ικανοί να δημιουργήσουμε ένα σώμα, έτσι και στο νοητό κόσμο, όλη η δύναμη του νου έγκειται στο να διαιρεί μόνον και να συνθέτει.

81-82