ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

ιδέαι

τα αισθήματα, θεωρημένα ως παραστατικά των αισθητών αντικειμένων. Ο όρος αποτελεί μία έκφραση μεταφορική, η οποία στην κύρια σημασία της δεν σημαίνει παρά εκείνο που δηλώνει και η εικόνα. Τόσα είδη δι­αφορετικών ιδεών διακρίνουμε όσα και αισθήματα. Και αυτές οι ιδέες δεν είναι παρά τωρινά αισθήματα ή μια ενθύμηση των αισθημάτων που παλαιότερα εί­χαμε. Οι ιδέες διακρίνονται σε απλές και σύνθετες. Απλές είναι όσες έρχονται αμέσως από τις αισθήσεις, καθώς το γλυκύ, το πικρό, το ξινό, ο δείνα ήχος, οι ιδέες των οσφραντικών, οι ιδέες των απτών: τραχύ, μαλακό, κ.λπ., των ορατών: λευκό, κίτρινο, πορφυρό, πράσινο, φαιό και όσες έρχονται από την επιστροφή που κάνει ο νους επανεξετάζοντας τις εργασίες του. Σύνθετες ιδέες είναι εκείνες που απο­τελούν συλογή πολών ιδεών απλών και τέτοιες είναι οι ιδέες των υποστάσεων. Οι σύνθετες ιδέες ή συντίθενται από διαφορετικές αντιλήψεις-ιδέες, όπως οι ιδέες των σωμάτων είτε από αντιλήψεις ομοιοσχήμονες ή θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν είναι παρά μία και η αυτή αντίληψη πολές φορές επαναλαμβανομένη και άλοτε μεν ο αριθμός δεν είναι τελειώς προσδιορισμένος, όπως π.χ. η αφηρημένη ιδέα της έκτασης, άλοτε είναι προσδιορισμένος, όπως π.χ. ένας πους (μέτρο) είναι μία αντίληψη ενός δακτύλου παρμένου δώδεκα φορές. Οι έννοιες που γίνονται από διαφορετικές αντιλήψεις είναι δύο ειδών. Αυτές των υποστάσεων και αυτές που συντίθενται από ιδέες απλές αναφερόμενες στις πράξεις των ανθρώπων. Οι πρώτες για να είναι ωφέλιμες, πρέπει να είναι σύμφωνες με τις υποστάσεις και να μην παριστάνουν παρά τα ιδιώματα που περικλείονται σ’ αυτά. Οι άλες είναι εντελώς διαφορετικές για το καθένα. Π.χ. η έννοια της αρετής αλάζει πολύ. Δεν μας μένει λοιπόν παρά να συναθροίσουμε πολές απλές ιδέες με δική μας εκλογή και να πάρομε αυτές τις συλογές προσδιορισμένες μία φορά ως τύπους και πα­ραδείγματα, σύμφωνα με τα οποία κρίνουμε τα πράγματα. Τέτοιες είναι οι ιδέες οι προσκολημένες στις λέξεις “δόξα”, “τιμή”, “ανδρεία”. Τι ς ιδέες αυτές τις ονο-μάζομε αρχέτυπες.

186-188