ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

επιστήμη

όσα πράγματα απλώς γνωρίζουμε χωρίς να κατανοούμε τις αιτίες τους, η γνώση αυτή απλώς ονομάζεται ιστορική, δημώδης και κοινή. Ή όπως έλεγε ο Πλάτων (Σοφιστής, Θεαίτητος) αυτές είναι δοξασίες πραγμάτων, οι οποίες μπορεί να αληθεύουν, ενδέχεται όμως και να ψεύδονται. Για όσα όμως γνωρίζουμε, μπορούμε να αποδώσουμε τους λόγους για τους οποίους αυτά είναι τέτοια και όχι άλα και η γνώση αυτών ονομάζεται επιστήμη, οι γιγνώσκοντες τα πράγματα αυτά λέμε ότι επίστανται και ότι είναι επιστήμονες αυτών. Π.χ. ο ήλιος όχι μόνο δεν είναι ποδιαίος, αλά είναι πάρα πολύ μεγαλύτερος από τη γη, η γη είναι σφαιροειδής, κ.λπ. Η επιστήμη όμως σταδικά έλαβε άλη σημασία. Επι­στήμη κυρίως ονομάζουμε όχι απλώς μια γνώση που θεμελιώνεται αιτιωδώς και ελόγως στις γνωστικές μας δυνάμεις, αλά ένα ολόκληρο σύστημα γνώσεων κατ’ αληλουχία εκτεθειμένων, οι οποίες απαρτίζουν ένα όλο και αποβλέπουν σε ένα σκοπό. Π.χ. η Αριθμητική λέγεται επιστήμη, επειδή είναι άθροισμα αληλένδητων γνώσεων, που αποτελούν το όλο της Αριθμητικής σύστημα και αποβλέπουν σε ένα σκοπό, την εύρεση αγνώστου αριθμού, αφού δοθούν σε μας οι ήδη γνωστοί. Και επειδή σε άλες επιστήμες ενεργεί περισσότερο ο νους και σε άλες οι αισθήσεις, αυτές στις οποίες ενεργεί ο νους ονομάζονται Λογικές και εκείνες στις οποίες ενερ­γούν οι αισθήσεις Εμπειρικές.

3-4