ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

ύπαρξις σωμάτων

για την ύπαρξη των υλικών ουσιών, δηλαδή των σωμάτων, δεν έχουμε παρά φυσική βεβαιότητα, όταν αποκτούμε γνώση με τις αι­σθήσεις μας και ηθική βεβαιότητα, όταν τη συμπεραίνουμε κατ’ αναλογία ή με τη μαρτυρία άλων, βεβαιότητα που είναι κατώτερη από τη φυσική, γιατί περι­έχει απλή πιθανότητα και αμφιβολία. Μεταφυσική βεβαιότητα δεν μπορούμε να λάβουμε, επειδή η γνώση της υπάρξεως των σωμάτων δεν στηρίζεται παρά μόνο στις αισθήσεις μας και από αυτές η ύπαρξη των σωμάτων δεν συμπεραίνεται ανα-γκαίως. Καθώς πολές φορές στο όνειρό μας φαίνεται ότι βλέπουμε και πιάνουμε πράγματα που δεν είναι παρόντα στις αισθήσεις μας και ίσως ποτέ να μην υπήρξαν στον κόσμο, ποιος μας βεβαιώνει ότι δεν ονειρευόμαστε πάντοτε και ότι η ύπαρξη των σωμάτων δεν είναι μια απάτη απλής φαντασίας; Ένας τέτοιος λόγος οδήγησε μερικούς να αρνηθούν την ύπαρξη των σωμάτων, ωθούμενοι περισσότερο από ένα πνεύμα φαντασίας και ατοπίας παρά από κάποια εσωτερική πληροφορία, μη εξαι­ρουμένου του περιφήμου Μπερκλάυ. Αν και δεν έχουμε μεταφυσική βεβαιότητα, έχουμε όμως αρκετές πείρες για να αποκλείσουμε φυσικώς κάθε αμφιβολία και να εμπεδώσουμε τη βεβαιότητα εκείνη που ονομάστηκε μεν φυσική και η οποία ωστό­σο πλησιάζει πολύ τη μεταφυσική. Η σταθερότητα και η συνάφεια που έχουν μετα­ξύ τους τα εξωτερικά αντικείμενα αποτελεί μέγιστη απόδειξη των υπαρξεών τους (Χιουμ, TreatiseofhumanNature, Βιβλ. Α´ Μερ. Δ´, Τμημ. Β´). Και αν ίσως κάποιος ήθελε πιστεύσει ότι το να φαντασθεί την φωτιά και να την πιάσει είναι εν και το αυτό, ας την φαντασθεί πρώτον και έπειτα ας την πιάσει, μάθημα σύντομον και πιθανόν, όπως λέγει ο Λώκιος (Βιβλ. Δ´ Κεφ. ια´), το οποίον ευθύς θέλει ξεκαθαρί­σει αν η φωτιά είναι ένα ον πραγματικόν ή ένα καθαρόν παίγνιον της φαντασίας.

85-89