για την απόκτηση της γνώσης δεν πρέπει να βαδί­ζουμε παρά από το γνωστό στο άγνωστο. Αν πρέπει να καταλάβεις ένα πράγμα που δεν γνωρίζεις, πρέπει να το συγκρίνεις με κάποιο άλο που το γνωρίζεις. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους σοφούς. Μ’ όλο που θέλουν να μάθουν στους άλ­λους, λησμονούν θεληματικώς να βαδίζουν από το γνωστό στο άγνωστο. Όλες οι γνώσεις μας έρχονται από τις αισθήσεις και αυτές που δεν έχουμε και αυτές που έχουμε και εκείνοι που είναι σοφότεροι από εμάς, στάθηκαν κάποτε και αυτοί αμα­θείς καθώς και εμείς τώρα. Αν έμαθαν να βαδίζουν από το γνωστό στο άγνωστο, γιατί να μη μάθουμε και εμείς, βαδίζοντας από το γνωστό στο άγνωστο; Και αν κάθε γνώση που αποκτούμε μας ετοιμάζει για μια άλη νέα, διατί δεν θα μπορούσα­με και εμείς να βαδίζουμε δια μιας σειράς αναλύσεων από γνώση σε γνώση; Όποιος απόκτησε γνώση μπορεί να αποκτήσει και άλη. Οι ιδέες γεννιώνται αληλοδια-δόχως η μία από την άλη. Οι πρώτες ιδέες μας είναι ιδέες ατομικές. Οι ιδέες των αισθητών αντικειμένων δεν είναι στην αρχή τους παρά αισθήματα που παραστούν αυτά τα αντικείμενα. Στη φύση δεν υπάρχουν παρά άτομα, άρα οι πρώτες μας ιδέες είναι ατομικές ιδέες, ιδέες του τάδε ή δείνα αντικειμένου. Διατάσσοντας τις ιδέες σε ομάδες σχηματίζουμε τα γένη και τα είδη. Οι ατομικές ιδέες γίνονται έτσι γενικές. Οι γενικές ιδέες υποδιαιρούνται σε διάφορα είδη. Οι ιδέες μας σχηματίζουν ένα σύστημα ανάλογο με το σύστημα των αναγκών μας. Και αν εκτείνουμε και τελει­οποιούμε αυτό το σύστημα, η αιτία είναι επειδή ακολουθούμε αυτό που η φύση μας έκανε να αρχίσουμε. Οι φιλόσοφοι αυτό δεν το φαντάσθηκαν. Το βρήκαν παρατη­ρώντας τη φύση και αν μπορούσαν να παρατηρήσουν καλύτερα θα ήταν σε θέση να εξηγήσουν και να δώσουν και πολύ καλύτερες εξηγήσεις. Μα ενόμισαν ότι αυτή είναι υπόθεση δική τους και την πραγματεύθηκαν σαν να ανήκε πράγματι σ’ αυ­τούς, με αυτεξουσιότητα, δημιουργώντας έτσι με ατοπία μία πολύ αλόκοτη κατά­σταση των γενικών ιδεών. Ακολουθώντας λοιπόν τις δικές τους οδηγίες συγχίσαμε τα μαθήματα των φιλοσόφων με τα μαθήματα της φύσεως και συλογισθήκαμε κα­κώς. Διότι πράγματι θα ήταν για μας απατηλό να φανταστούμε ότι υπάρχουν στη φύση γένη και είδη. Γένη και είδη υπάρχουν μόνο στο δικό μας αντιληπτικό τρόπο του νου. Τα γενικά ονόματα δεν είναι ονόματα κάποιου υπάρχοντος πράγματος, δεν εκφράζουν παρά οράσεις του νοός, όταν εμείς νοούμε τα πράγματα ως προς την ομοιότητα και διαφορά τους. Στη φύση δεν υπάρχουν παρά ατομικές περιπτώσεις αντικειμένων, ούτε γένη ούτε είδη. Αυτό είναι τόσο απλό που θα νόμιζε κανείς ότι είναι περιττό να το σημειώσει. Συχνά όμως τα απλούστατα πράγματα μας διαφεύ­γουν και αυτό είναι μία από τις αρχικές αιτίες των κακών συλογισμών και λαθών μας. Βλέπουμε στην ιστορία σε τι ατοπίες και τι παραξενιές εξώκοιλαν όσοι δεν επρόσεξαν το σημείο αυτό. Οι πολυθρύλητες Φωναί του Πορφυρίου των οποίων η υγιεινή φιλοσοφία δεν κάνει χρήση, δεν είναι τίποτε άλο παρά κοινές ονομασίες. Φιλόσοφοι λογικοί πλήρεις αλογίας και ατοπίας είναι οι Πραγματικοί που φαντά-σθηκαν ότι τα γένη και τα είδη υπάρχουν πραγματικά στη φύση. Οι Ονοματικοί ή Ορισταί θεώρησαν ότι αυτά είναι απλά ονόματα, όροι με τους οποίους η Λογι­κή θεωρεί τις πρώτες εργασίες του νου και αυτοί ήταν στοχαστικότεροι από τους προηγούμενους. Όμως και οι δύο αποτέλεσαν δύο λυσσώδη και μανιώδη κόμματα. Η διαφορά τους, όπως συνήθως συμβαίνει, δεν έμεινε περιορισμένη στα σχολεία, αλά επί του βασιλέως Λουή Θ´ της Φράνσας, η αυλή εδοκίμασε το φρόνημα των ατόπων Πραγματικών, οι οποίοι όντες εν υπολήψει εις τ ην αυτήν, εθριάμβευσαν κατά των Ονοματικών και εκατώρθωσαν οπού εξεδόθη κατ’ εκείνων και ένα αιμοσταγές δόγμα, ωσάν να ήταν η δόξα τους ανατρεπτική πάσης εκκλησιαστικής και πολιτικής καταστάσεως.