ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

μεταφυσικαί δόξαι νεωτέρων χρόνων φιλοσόφων Γερμανίας

Ο Ουόλφιος (Wolf) πρώτος έδωσε στο μέρος αυτό της Φιλοσοφίας, τη Μεταφυ­σική, επιστημονική μορφή και τη διαίρεσε σε 4 μέρη (Οντολογία, Κοσμολογία, Ψυχολογία, Θεολογία). Άρχισε από τις γενικότατες υλικές αρχές και δι’ αυτών προσπάθησε να αποδείξει το τι ήν είναι (ουσία) του Κόσμου και της Ψυχής, την ύπαρξη του Θεού και των υπερφυών του ιδιοτήτων. Αυτή τη μέθοδο ακολούθησαν αργότερα όλοι σχεδόν οι Μεταφυσικογράφοι της Ευρώπης. Ο Κάντιος βλέποντας αναμεμιγμένα τα εκ του υποκειμένου με τα εκ του αντικειμένου θεωρούμενα, επι­χείρησε πρώτος να τα διακρίνει το ένα από το άλο και συνέγραψε την περίφημη Κριτική του καθαρού Λόγου (KritikderreinenVernunf, Riga, 1781). Στο σύγ­γραμμά του αυτό έκρινε ότι τα πράγματα τα γνωρίζουμε μόνο κατά τις προσβολές, τις οποίας μας ενδιεγείρουν. Χαρακτήρισε ως εκ των προτέρων, όσα είναι αναγκαία και απαραίτητα σε κάθε άνθρωπο. Έδειξε ότι ο τόπος και ο χρόνος είναι το είδος και η μορφή των αισθημάτων. Στην πείρα και στο μερικό εμφανίζονται ευκρινώς το εκ των προτέρων και το καθόλου και με τον τρόπο αυτό άνοιξε νέο δρόμο στους μετα­γενέστερους να εξετάσουν βαθύτερα τη φύση του ανθρώπου, στην οποία μπορούν να στηριχθούν ακλόνητα τα θεμέλια των μεταφυσικών θεωριών. Παριστώντας τον θεωρόν άνθρωπον (το υποκείμενο) χωριστά από τα θεωρούμενα πράγματα (το αντικείμενο), άφησε την μεταξύ αυτού και των πραγμάτων σχέση να την ερευνή­σουν άλοι. Δεν υπήρξε προστάτης της εννοηματικής δόξης (του ιδεαλισμού), αλ’ απέδωσε στα αντικείμενα πραγματικότητα, όπως φαίνεται από το σύγραμμά του το επιγραφόμενο Προλεγόμενα εις πάσαν μέλουσαν Μεταφυσικήν (ProlegomenazueinerjedenkunfigenMetaphysik, Riga 1783), όπου αποδέχεται το πραγμα­τικό, το οποίο υπόκειται ως βάση στα φαινόμενα. Ο Φίχτερος προσπαθώντας να καταστήσει εναργή επιστήμη την Κριτική Φιλοσοφία, γέννησε την εννοηματική δόξαν (ιδεαλισμό), σύμφωνα με την οποία το αντικείμενο εμπεριέχεται στο υποκεί­μενο και γεννιέται εξ αυτού δι’ ενεργείας, κατά την οποίαν υπό του Εγώ τίθεται το Ουκ Εγώ. Ο Σχέλιγος προσπάθησε να κατασκευάσει εννοηματικώς γνώση καθ’ ύλην και κατ’ είδος. Σύμφωνα με αυτόν το υποκείμενο και το αντικείμενο ταυτίζο­νται απολύτως στην νοητική εποπτεία. Με αυτή την άποψη περί της απόλυτης ταυτότητας του υποκειμένου και του αντικειμένου προσπάθησε ο Σχέλιγος να προσδιορίσει την ουσία του απολύτου. Το υποκείμενο χωρίς το αντικείμενο και το αντικείμενο χωρίς εκείνο είναι μηδέν, υποστήριξε ο εκ Γοτίγης φιλόσοφος Βου-τερβέκιος. Η απόλυτη ταυτότητα δεν είναι ούτε αντικείμενο ούτε υποκείμενο ού­τε ταυτότητα των δύο, αλά επανάληψη της διανοίας που εφαρμόζεται στην ύλη, κατά την άποψη του Βαρδιλίου, η οποία ονομάσθηκε RealismusRationalis. Η σχέση του υποκειμένου προς το αντικείμενο μπορεί να γίνει αντιληπτή στο υπο­κείμενο, αλά όχι και να εξηγηθεί εντελώς, θεώρησαν οι Πλάτνερος και Σχούλτσος (Schulze). Ο Ιάκωβος, ανήρ επίσημος και θρησκευτικός, ομόσας πόλεμον κατά της θεωρίας, υποστήριζε ότι ο αισθητός κόσμος μας αναγέλει δια των αισθητηρίων το Θεό, την Πρόνοια, την Ελευθερία, την Αθανασία, τη Χρηστοήθεια και όλα τα υπέρ αίσθησιν. Ο Βιλέλμος Τραυγόττιος Κρύγιος, υποθέτει ως πραγματική αρχή της Φιλοσοφίας το Εγώ. Ως ειδική αρχή των γνώσεών μας λαμβάνει το Εγώ ειμί ενεργός, η οποία αποδεικνύεται από τη συνείδηση του καθενός. Αυτή είναι η αρχική και διαβατική σύνθεση του είναι και του ειδέναι. Ούτε το εννόημα (ιδέα) είναι προ του πράγματος, ούτε το πράγμα είναι προ του εννοήματος (ιδέας), αλά υπάρχει μια αρχική σύνθεση των δύο, η οποία λαμβάνεται ως ανερμήνευτη και ανεξήγητη. Αυτές είναι οι κυριότερες απόψεις των Νεωτέρων Φιλοσόφων, οι οποίες θεωρού­νται ως βάσεις των Μεταφυσικών Πραγματειών. Θεωρούμενες από πολούς ως αρχές και βάσεις προτάσσονται από τη Φιλοσοφία σε χωριστή πραγματεία, την οποία οι Γερμανοί ονομάζουν Θεμελιώδη Φιλοσοφία (Fundamentalphilosophie) ή Κρηπίδα Φιλοσοφίας.

4-7