ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

φύσις μεταφυσικώς

τα σημαινόμενα του όρου είναι δια­φορετικά και συχνά δημιουργούν σύγχιση. α) Ως φύση θα μπορούσε να οριστεί, στην καθολικότερη, ευρύτερη και κοινότερη εκδοχή, το τέλειο άθροισμα των κτι­σμάτων του παντός, το σύστημα του παντός (κόσμου). Η φύση έχει ενδεχομενικό χαρακτήρα και υπόκειται στις παρατηρήσεις των φιλοσόφων, οι οποίοι γνωρίζουν μέσω της μελέτης της την έκταση, τα μέρη της και τις μεταξύ τους σχέσεις. Η συστηματική μελέτη της φύσης οδηγεί στη συγκρότηση διάφορων επιστημονικών κλάδων, όπως αστρονομία, φυσική, ψυχολογία, φυσική ιστορία. Κατά την κοινή άποψη των φιλοσόφων, η φύση θεωρείται πάνσοφον έργον μιας πρώτης νοερής και παντελείας αιτίας που, αφού επινόησε και επεξεργάστηκε το αρχικό σχέδιο με κάθε τελειότητα, έδωσε στο σώμα την ύπαρξη των μερών, τη θέση, τις ιδιότητες και τις σχέσεις τους.Το κάθε σώμα δημιουργήθηκε προς ένα σκοπό και όλα μαζί συμ­βάλουν στην ευδαιμονία του κόσμου. β) Ο όρος φύση δηλώνει το άθροισμα των έμφυτων ιδιοτήτων του όλου, που θεωρούνται ως δεύτερα αίτια των μεταβολών του παντός, κατά την Κοσμολογία του Ουολφίου. Αυτός ορίζοντας τη φύση ως αρχή των κοσμικών μεταβολών, θεωρεί με τον όρο καθ’ όλου φύσις αρχή εμπεριεχόμενη, έμφυτη στο παν. Τα εκ του Θεού κτιστά διακρίνονται σε φυσικά και ηθικά. Τα ηθικά (ως συγενεύονται με το θείο) έχουν κάποια εσωτερική ενεργητική αρχή, βούληση προς το παραχθησόμενο αποτέλεσμα. Τα φυσικά δεν προβάλουν καμιά ενέργεια αλά αποτελούν οργανικά όντα των αιτίων, μεταβάλοντας την κατάστα­σή τους, με εξωτερική ώθηση. Η φύση, συγκροτώντας τις κινητικές δυνάμεις των μερών του παντός, λαμβάνεται ως κινητική δύναμη, μεταδιδόμενη στα μέρη του κόσμου με σταθερές αρχές (νόμους). Αποτελώντας την αρχή των μεταβολών που συμβαίνουν στο σύστημα του παντός, η φύση είναι υπεύθυνη για τα φυσικά απο­τελέσματα, τη βαθύτερη αιτία των οποίων γνωρίζουμε μέσω της κίνησης και των ποιοτήτων, ενώ ο λόγος των υπερφυσικών αποτελεσμάτων (θαυμάτων) παραμένει αφανής. γ) Η φύση θα μπορούσε να θεωρηθεί ώς σύνολο όντων τυφλών, δεκτικών ωθήσεως, χωρίς την προσθήκη καμιάς επιπλέον ορμής, από εκείνη που αρχικά τους δόθηκε. δ) Η φύση λαμβάνεται ως αρχή του παντός και άθροισμα των ιδιοτήτων του όντος, αρχή των ποιοτήτων και δυνάμεών του. ε) Η φύση θεωρείται ως αρχή και κανόνας κάθε ηθικής φιλοσοφίας. στ) Η φύση παριστάνεται ως πρώτη αιτία του παντός (Spinoza).

282-301