ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

πληθύς κόσμων

η ομοιότητα των πλανητών με τη Γη οδήγησε τους πιο μεγάλους φιλοσόφους να πιστεύουν ότι οι πλανήτες είναι καθορισμένοι ως κατοικία ζώντων όντων, όπως και η Γη. Η πληθύς των κόσμων αναφέρεται ακόμη και στα Ορφικά, παλαιά εληνικά ποιήματα, που αποδίδονται στον Ορφέα, κα­τά τον Πλούταρχο στο Περί των Αρεσκόντων τοις Φιλοσόφοις. Οι Πυθαγορικοί, Φιλόλαος, Νικήτας, Ηρακλείδης, δίδασκαν ότι τα άστρα είναι άλοι κόσμοι, ενώ πολοί παλαιοί φιλόσοφοι, όπως οι Επίκουρος, Λουκρέτιος και όλοι οι Επικούρειοι δέχονταν μία απειρία κόσμων μη παρατηρήσιμων από τα αισθητήριά μας. Οι Μη-τρόδωρος, Ζήνων, Αναξιμένης, Αναξίμανδρος, Λεύκιππος, Δημόκριτος είχαν την αυτή άποψη. Κάποιοι, όπως οι Αναξαγόρας, Ξενοφάνης, Λουκιανός, δεχόμενοι ότι ο κόσμος μας είναι μόνος, θεωρούσαν ότι υπήρχαν κάτοικοι στη Σελήνη. Διεξοδι­κός κατάλογος των παλαιών αύτών απόψεων περί της πληθύος των κόσμων πα-εται στο Φαβρίκιο (Βιβλιοθ. τ. 1) και στο Υπόμνημα του Μπόναμι (Ακαδημ. των επιγραμ. τ.9). Ο Εβέλιος δίδει στους κατοίκους της Σελήνης το όνομα Σεληνί-ται και εξετάζει στη Σεληνογραφία του όλα τα φαινόμενα που παρατηρούνται στον πλανήτη τους κατά το παράδειγμα του Κέπλερ (Σεληνιακή Αστρονομία) και του Γκρέγκορι (Στοιχεία Αστρονομίας). Η πληθύς των κόσμων εστολίσθη ύστερα από τον Φοντενέλ, το 1686, με όλη την ευφυία που μπορεί να δείξει κάποιος σε φυσικές εικασίες. Ο Ούυγενς, που πέθανε το 1695, στο βιβλίο του με τίτλο Κοσμοθεωρός μίλησε διεξοδικά για το θέμα. Και πράγματι η ομοιότητα είναι τόσο μεγάλη μεταξύ της Γης και των άλων πλανητών, που αν δεχτούμε ότι η Γη έγινε για να κατοικηθεί, δεν μπορούμε να εμποδιστούμε από το να δεχτούμε ότι και οι πλανήτες έγιναν επί­σης για το σκοπό αυτό. Αν υποθέσουμε μια αναγκαία σχέση μεταξύ υπάρξεως της Γης και αυτής των ανθρώπων στη φύση των όντων, είναι φυσικό να την επεκτεί­νουμε στους πλανήτες. Βλέπουμε 7 πλανήτες συν δύο που βρέθηκαν πρόσφατα, τους Πιάτζη και Όλβερ, να γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο. Η Γη είναι ο τρίτος. Όλοι γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο με ελειπτικές τροχιές, έχουν τροχική κίνηση όπως η Γη, έχουν κηλίδες, ανισότητες, βουνά. Τρεις από αυτούς έχουν δορυφόρους, όπως και η Γη. Ο Ζευς είναι συμπιεσμένος, όπως η Γη. Δεν υπάρχει κανένας χαρακτήρας ομοιότητος που δεν παρατηρείται μεταξύ Γης και πλανητών. Είναι επομένως δυνα­τόν να υποθέσουμε ότι η ύπαρξη όντων που έχουν ζωή και φρόνηση περιορίζεται στη Γη; Βλέπουμε με γυμνό μάτι πολές χιλιάδες αστέρων. Όταν χρησιμοποιούμε μεγάλα τηλεσκόπια, ξεσκεπάζουμε μια νέα τάξη πραγμάτων και μια άλη σειρά αστέρων, που δεν υποπτευόμαστε, όταν χρησιμοποιούμε τα συνηθισμένα τηλε­σκόπια. Και όσο τα όργανα γίνονται τελειότερα, τόσο περισσότερο η απειρία των νέων κόσμων πολαπλασιάζεται και επεκτείνεται. Η φαντασία προχωρεί πέραν του τηλεσκοπίου και ξεσκεπάζει ένα νέο πλήθος κόσμων απείρως μεγαλύτερο από εκείνο του οποίου η ασθενής όρασή μας βλέπει το ίχνος. Αυτή η φαντασία ζητεί ματαίως σύνορα. Αυτό αποτελεί ένα εκπληκτικό και θαυμαστό θέαμα. Όμως για το διορισμό των σφαιρών αυτών είναι αδύνατο να πούμε κάτι ικανοποιητικό. Τα τελικά αίτια είναι πολύ σκοτεινά και αμφίβολα και οι φιλόσοφοι άφησαν από πολύ καιρό την έρευνά τους. Γι’ αυτό ο Νταλαμπέρ στην Εγκυκλοπαιδειά του στο λήμ­μα Κόσμος τελειώνει λέγοντας “ Τι λοιπόν πρέπει να αποκριθώμεν εις εκείνους οπού ερωτούν αν οι πλανήται κατοικώνται; Ότι δεν ηξεύρωμεν τίποτε.”

260-264